Bekend als de ‘Dans van Duizend Handen’, vertelt elke handbeweging, lichaamsbeweging en hoofdknik in de Saman-dans een verhaal over religieuze prediking, saamhorigheid en liefde voor het land van Gayo in Aceh.
Wat maakt deze dans eigenlijk zo bijzonder? Laten we de verborgen betekenis achter de harmonieuze bewegingen en geluiden van de Saman-dans ontdekken.
Geboren in Gayo, Groeit met de Dakwah
De Saman-dans komt uit het Gayo-hoogland, gelegen in Centraal-Aceh, een regio omgeven door koele berglandschappen en een religieus ingestelde gemeenschap.
In zijn ontwikkeling is de Saman-dans niet alleen een vorm van vermaak geworden, maar ook een krachtig middel voor religieuze prediking binnen de samenleving.
Het bestaan van de Saman-dans als medium voor dakwah (Islamitische prediking) is nauw verbonden met de rol van een geestelijke uit Gayo genaamd Sjeik Saman.
Volgens overlevering ontwikkelde Sjeik Saman in de 14e eeuw een volksvermaak dat bekend stond als Tepuk Abe.
Later werd Tepuk Abe aangepast door het toevoegen van religieuze verzen ter ere van Allah en werd het een manier voor Sjeik Saman om islamitische waarden en boodschappen te verspreiden.
Van dorp tot dorp werd de Saman-dans uitgevoerd en van generatie op generatie doorgegeven.
Tot op de dag van vandaag leven de spirituele en sociale waarden van de Saman-dans voort in elk van haar optredens.
Harmonie van Beweging, Geluid en Ziel in de Saman‑dans
De Saman‑dans, vaak de ‘dans van duizend handen’ genoemd, is beroemd om de perfecte samensmelting van hand, lichaam en hoofdbewegingen. Die gaan synchroon met de slag op traditionele trommels (rebana) en de gezangen van de zangers.
Als toeschouwer zie je niet alleen een visueel spektakel, je voelt ook de energie en verbondenheid die van elke danser uitgaat.
Het kenmerk van de Saman‑dans is het snelle ritme en de uiterste precisie in synchronisatie. De dansers zitten dicht en schouder-aan-schouder in een rij, waardoor ze als één geheel bewegen. Ze kloppen met tempo op hun borst, dijen en de grond.
Hoewel instrumenten worden gebruikt, zijn het vooral de stemmen van de dansers die de muziek vormen. De gezongen verzen bevatten religieuze boodschappen, wijze lessen en soms sociale satire.
Een andere bijzonderheid is dat de Saman oorspronkelijk alleen door mannen werd uitgevoerd. Tegenwoordig zijn er ook uitvoeringen door vrouwen, bekend als de ‘Ratoeh Jaroe’.
Wist je dat de strakke, nauwkeurige presentatie vaak te danken is aan het oneven aantal dansers? Vaak leidt één persoon het geheel: de pengangkat. Hij geeft het tempo en de bewegingen aan.
Deze combinatie van beweging en geluid straalt zo’n levendigheid uit dat je gegarandeerd onder de indruk zult zijn als je het ziet.
Een Verzameling van Mooie en Vertellende Bewegingen
Elke beweging in de Saman-dans is niet alleen visueel aantrekkelijk, maar ook rijk aan betekenis. In één voorstelling zijn reeksen bewegingen te zien die vreugde, strijdlust en eenheid uitbeelden.
De betekenis van de bewegingen in de Saman-dans is onlosmakelijk verbonden met de waarden van de Gayo-gemeenschap.
Wanneer de handen op de borst klappen en het hoofd naar links en rechts beweegt, weerspiegelt dat de reactie op de natuur, het sociale leven en het geloof in God.
De harmonieuze bewegingen symboliseren solidariteit, een herinnering dat de mens niet alleen kan leven, maar samen moet bewegen in hetzelfde ritme.
Via hun lichaamstaal vertellen de dansers ook het verhaal van hoe de Gayo-mensen in harmonie met de natuur leven, het belang van saamhorigheid hooghouden en religie als kern van het dagelijks leven zien.
Dat is de unieke filosofie van de Saman-dans, een wonderlijke expressie van cultuur en spiritualiteit.
Hoe je de Pracht van de Saman-dans in Aceh kunt Beleven
De Saman‑dans is niet zomaar cultureel erfgoed, het is een ervaring die je het beste kunt beleven op zijn oorspronkelijke plek, in het land van de Gayo.
De Gayo-gemeenschap brengt deze dans met trots ten tonele tijdens traditionele ceremonies, feestelijke vieringen en culturele festivals.
Steden zoals Takengon in Centraal-Aceh en Gayo Lues zijn de belangrijkste plaatsen waar je authentieke optredens kunt bijwonen.
Reizen naar Takengon (Centraal‑Aceh)
Vanuit Banda Aceh kun je in ongeveer 8–9 uur met de auto of bus Takengon bereiken. Een alternatieve optie is vliegen: vanaf luchthaven Kualanamu in Medan naar luchthaven Rembele bij Takengon.
Let op: er vlieg je enkel elke donderdag, met de volgende tijden en tarieven:
- Kualanamu → Rembele: 09:45 – 10:50, ca. IDR 560.000
- Rembele → Kualanamu: 11:00 – 12:05, ca. IDR 450.000
Reizen naar Gayo Lues
Naar Gayo Lues reizen is eventueel mogelijk per auto:
- Van Medan (Sumatera Utara): ca. 10–12 uur
- Vanuit Takengon: ca. 5–6 uur
Je kunt ook vliegen naar de luchthaven Blangkejeren in Gayo Lues, vertrekkend vanaf Kualanamu (Medan) of Sultan Iskandar Muda (Banda Aceh). Hieronder de actuele vluchtopties:
Dinsdagvluchten:
- Kualanamu → Blangkejeren: 07:15 – 08:00, ca. IDR 450.000
- Blangkejeren → Kualanamu: 14:20 – 15:05, ca. IDR 340.000
- Sultan Iskandar Muda → Blangkejeren: 13:00 – 14:08, ca. IDR 575.000
- Blangkejeren → Sultan Iskandar Muda: 08:10 – 09:18, ca. IDR 480.000
Vrijdagsvluchten:
- Kualanamu → Blangkejeren: 07:15 – 08:00, ca. IDR 450.000
- Blangkejeren → Kualanamu: 12:30 – 13:15, ca. IDR 340.000
- Sultan Iskandar Muda → Blangkejeren: 11:10 – 12:18, ca. IDR 575.000
- Blangkejeren → Sultan Iskandar Muda: 08:10 – 09:18, ca. IDR 480.000
De reis om de Saman-dans in het land van Aceh te beleven is misschien niet kort, maar het zien van deze dans op de plek waar hij is ontstaan, is een indrukwekkende en onvergetelijke ervaring.
Tijd om voet te zetten op de grond van Gayo
Er is geen betere manier om de betekenis van de Saman-dans te begrijpen dan door deze zelf te ervaren op de plek waar hij is geboren. In Gayo wordt deze dans niet alleen onderwezen, maar ook beleefd als een essentieel onderdeel van de traditie en het dagelijks leven.
De koele berglucht, de warme gastvrijheid van de lokale bevolking en de rijke culturele sfeer heten je welkom zodra je hier arriveert.
Dus, waar wacht je nog op? Gayo roept je op om de hartslag van het leven te voelen door middel van een dans die je ziel zal raken en een ervaring zal zijn die je nooit zult vergeten.
